Inspiratieblog: Het schoolbreed Leeskwartier, ook bij kleuters

Sigrid Olivier is werkzaam op CBS Het Baken in groep 1, leescoördinator en ambassadeur van Kleuteruniversiteit. Een aantal jaren geleden is op haar school het zogenaamde ‘Leeskwartier’ schoolbreed ingevoerd. Iedere schooldag begint met 15 minuten lezen en het lezen is in iedere groep vastgelegd in het jaarrooster. Wat doe je dan met kleuters die nog niet zelf kunnen lezen? Het is belangrijk dat zij ook meedoen en zo werken aan allerlei doelen met betrekking tot de ontluikende geletterdheid. In dit blog geeft Sigrid ook voorbeelden hoe je invulling kunt geven aan het Leeskwartier in de kleuterbouw, zodat alle groepen kunnen meedoen op een betekenisvolle manier.

Volgens de website lees15minutenperdag.nl lezen kinderen die structureel 15 minuten per dag lezen ongeveer 1.146.000 woorden per jaar waardoor hun woordenschat en leesvaardigheid toenemen. En door de opgedane kennis wordt hun wereld vergroot. Met een hoger leesniveau worden andere vakken ook toegankelijker. Dat kan weer leiden tot betere schoolprestaties en zo kunnen kinderen hun talenten beter ontwikkelen. Het is dus gunstig wanneer kinderen veel lezen en veel leeskilometers maken. Daarom is het zo handig om vrij lezen schoolbreed in te roosteren. Iedere dag een Leeskwartier in iedere groep. Tijdens het vrij lezen zit ook de juf of meester met de neus in een boek. Zij geven zo het juiste voorbeeld. Genoeg redenen dus om het Leeskwartier standaard in te roosteren. Maar hoe doe je dat dan?

De eerste stap is om even goed te kijken naar boekencollectie van school. Welke boeken ga je gebruiken voor het mandjeslezen? Zijn er genoeg boeken in de schoolbibliotheek om een gedeelte te reserveren voor het mandjeslezen of moeten er extra boeken aangeschaft worden? Oude boeken zijn niet aantrekkelijk voor kinderen. Wees kritisch en loop ieder schooljaar de collectie even na. Ruim kapotte en verouderde boeken op. Is er te weinig budget om nieuwe boeken aan te schaffen? Kijk dan even hoe je gebruik kunt maken van nieuwe boeken uit de bibliotheek. Aantrekkelijke boeken dragen echt bij aan meer leesplezier.

Toen de boekencollectie up-to-date was, werd in de groepen 4 t/m 8 meteen het mandjeslezen ingevoerd: in je klas heb je meerdere mandjes/bakken staan die je vult met verschillend materiaal. Je kunt denken aan themamandjes zoals:

– spannende boeken
– verhalende boeken over hobby’s
– stripboeken
– tijdschriften
– informatieve boeken
– zoekboeken
– Engelse boeken
– boeken binnen een thema bijvoorbeeld het thema van de Kinderboekenweek
– bepaalde boekenseries, bijvoorbeeld ‘Dagboek van een muts’
– enz.

Je kunt kinderen in groepen indelen en per groep een mandje aanwijzen en dit laten rouleren. Je kunt ook gebruik maken van een keuzebord en de kinderen zelf laten kiezen uit welk mandje zij een boek/tijdschrift mogen pakken.

Ik heb zelf als leescoördinator geholpen om mandjes samen te stellen. Een leescoördinator heeft vaak zicht op de collectie en kan advies geven welke boeken geschikt zouden zijn om een mandje te vullen. Aarzel dus niet om de leescoördinator (of een leesconsulent van de bibliotheek) in te schakelen.

Al snel volgde de vraag hoe er nu in de kleutergroepen invulling gegeven kon worden aan het mandjeslezen. Ik vond het leuk om verschillende manieren uit te proberen. Hieronder beschrijf ik ze:

1) De boekentrolley: vereenvoudigd mandjeslezen

Ik kocht een trolleykar en bedacht drie boek categorieën namelijk:
– informatieve boeken zoals van uitgeverij De Kijkdoos
– prentenboeken geschikt voor kleuters
– tijdschriften voor kleuters zoals Bobo, DoReMi

Je zou natuurlijk ook aan kunnen denken aan:
– zoekboeken
– woordenboeken
– dichtbundels

Ik vertelde de kinderen wat de verschillen zijn tussen de verschillende boeksoorten. De kinderen vonden het erg leuk om bijvoorbeeld het moeilijke woord ‘informatieve’ uit te spreken. Aan het einde van het schooljaar wisten ze het echt precies.

Tijdens de inloop stond de boekentrolley/boekenkar al klaar in het midden van de kring. De kinderen kozen een boek en lazen het boek op hun stoel in de kring. Zo werd het systeem van het mandjeslezen al een beetje duidelijk. Handig voor de voortzetting de komende jaren.

2) Lekker lezen kwartier: lezen op je favoriete plek

Rustig lezen en zitten op je stoel is voor veel kleuters best een uitdaging. Daarom is het raadzaam om af en toe los te laten dat lezen op een stoel moet. Het is heerlijk om af en toe een lekker lezen kwartier in te voeren. Je doet je schoenen uit, je sloffen aan, je pakt een dekentje erbij, je neemt misschien een knuffel mee en dan zoek je een plekje in de groep waar je ongestoord kan lezen. Dat kan op een tafel zijn, zittend aan tafel of liggend op de grond. Alles mag, als je maar stil leest.

3) Lezen gekoppeld aan motoriekoefening: liggend op de buik

Volgens kinderfysiotherapeute Hanneke Poot spelen kinderen vandaag de dag op een andere manier dan vroeger. Er worden op school en thuis steeds minder tik- en zangspelen gedaan. Hierdoor maken jonge kinderen minder kruiselingse bewegingen. Kinderen spelen meer zittend spelletjes op de iPad of op de telefoon.

Hierdoor worden de linker- en rechterhersenhelft van kinderen onvoldoende met elkaar in contact gebracht. Het is dus aan te raden dit bewust te stimuleren. Jonge kinderen zouden meer moeten kruipen, rollen en liggend spelen op de buik. Om dit te bereiken heb ik dit schooljaar yogamatten aangeschaft voor de kinderen in mijn groep en vraag ik ze het Leeskwartier liggend op de buik uit te voeren. Dit lukt natuurlijk niet meteen het volle kwartier. Kinderen zijn dit niet gewend. Daarom moet je dit heel langzaam opbouwen en met korte momenten beginnen. (Bron: hannekepootvanderwindt.nl)

4) Lezen en nagesprek: lezen koppelen aan spelletjes

Een kwartier in een boek lezen is best een lange tijd. Eigenlijk moet je dit langzaam opbouwen en beginnen met een aantal minuten. De overige minuten bood ik spelletjes aan om zo begrippen te oefenen of om het leesplezier te vergroten.

Voorbeelden:
– voorzetselspelletjes met een boek in je hand: leg het boek OP je hoofd, ONDER je staal, NAAST je stoel.
– zoekopdrachten geven: zoek de mooiste afbeelding in je boek, de gekste letter of de mooiste kleur. Wijs een mooie afbeelding aan in het boek van je buurman of buurvrouw. Daarna pakte ik de beurtstokjes erbij en liet een aantal kinderen hun keuze uitleggen aan de groep.
– vertelopdrachten: Waarom koos je dit boek? Wat voor boek heb jij gekozen? Waar denk je dat het boek over gaat? Via beurtstokjes gaf ik een aantal kinderen de beurt en liet ik ze de vraag beantwoorden.

5) Laat je voorlezen: inzetten gevorderde lezers

Dit jaar gaan wij lezers uit de groepen 4-8 inzetten in de kleutergroepen. Iedere dag komen er tijdens het Leeskwartier kinderen voorlezen in de kleutergroepen. Oudere kinderen vinden dit vaak ontzettend leuk. Voor oudere kinderen is het ook een goede oefening om hardop te lezen. Jongere kinderen genieten van het voorlezen van oudere kinderen. Een win-win situatie dus!

Ik hoop dat jullie dit schooljaar in alle groepen het Leeskwartier een plek op het rooster gaan geven. Het kan echt! Heb je na het lezen van deze blog nog een vraag, mail dan naar ambassadeurs@kleuteruniversiteit.nl of stel de vraag in de Facebookgroep Vrienden van Kleuteruniversiteit. Je kunt mij ook vinden op Instagram als @juf_sigrid. Op Instagram geef ik ook regelmatig boekentips. Veel leesplezier!

Bron: www.lees15minutenperdag.nl