Inspiratieblog: Ik kies het lekker zelf!

Juf Annelieke is leerkracht van groep 1/2/3 en werkt op Jenaplanschool De Open Hof in Hoogerheide. In deze blog vertelt ze hoe ook jonge kinderen kunnen werken met een weektaak:

Ik vind het belangrijk dat kinderen zelf kunnen bepalen wat ze leren. Mijn ervaring is dat kinderen meer leren vanuit intrinsieke motivatie. Het zelf kiezen van een materiaal werkt ook beter dan als je iets móét doen van een leerkracht. Natuurlijk is het zo dat je kinderen wel moet begeleiden. Er zijn ten slotte kinderen die, als je ze de kans geeft, continu in de bouwhoek zitten en deze voor hen veilige plek niet verlaten. Sturing is daarom echt wel belangrijk.

Voordat ik met kleuters ging werken, was ik een aantal jaar in groep 5/6 werkzaam. Daar was het uiterst normaal om te werken met een weektaak. Mijn opdracht bij de kleuters was te zorgen voor een doorgaande leerlijn en daarbinnen ook het zelfstandig werken. Ik ben gaan onderzoeken hoe ik dat kon bewerkstelligen. Al snel merkte ik dat de klaargezette materialen voor de kinderen ervoor zorgden dat mijn aanwezigheid zeer gewenst was. Kinderen konden niet zelfstandig aan de slag of ze verveelden zich omdat ze iets anders willen doen. Deze manier van werken was niet geschikt voor mijn groep. Tijd om mijn aanpak aan te passen.

Ik ben toen gaan experimenteren met de invulling van de weektaak. De verschillen tussen de kinderen waren groot. Sommige kinderen vonden het geweldig, deden alle taken van hun weektaak en konden de rest van de week zelf een keuze maken uit de activiteiten in de klas. Natuurlijk zijn er ook kinderen die het spannend vinden en het werken aan de weektaak uitstellen tot het allerlaatst, totdat het eigenlijk te laat is. Over het algemeen merkte ik wel, dat door de vrijheid die ik de kinderen gaf wanneer ze aan een taak werkten, ze dit met veel meer plezier en interesse deden.

Je vraagt je misschien af welke taken er op de weektaak staan. Bij groep 1 zijn het per week drie taken en bij groep 2 zijn het vijf taken. Er zit dus een opbouw in qua hoeveelheid. Het aanbod kan per week zeer wisselen. Zo staan er hoeken op (vooral bij groep 1), maar er staan ook specifieke materialen op, denk dan aan een kralenplank, puzzels of smartgames. Ook knutselactiviteiten staan regelmatig op de weektaak. Het gaat dan voornamelijk om het oefenen van een techniek, zoals het omwikkelen van een wc-rol. Wát de kinderen uiteindelijk maken van zo’n wc-rol mogen ze binnen het thema zelf kiezen.

Je zou kunnen zeggen dat de verplichting nog steeds aanwezig is. Ik vind het goed om te oefenen met de kinderen en dat ze leren omgaan met verwachtingen. Vandaar dat ik graag met een weektaak werk. Toch vind ik het heel anders dan wanneer kinderen een taak op het moment aangewezen krijgen door de leerkracht. Want de kinderen mogen zelf bepalen wanneer ze aan de taak werken. Ze weten op maandag welke taken ze allemaal moeten uitvoeren en kunnen dus kiezen of ze er op dat moment wel of geen zin in hebben. Ik merk dat dit voor kinderen echt een verschil maakt, ze hebben meer het gevoel dat ze controle hebben en dat zorgt ervoor dat ze het met meer plezier en meer betrokkenheid aan de slag gaan.

In het eerste jaar maakte ik een foto van een bepaald materiaal. Ik verlangde dan dat alle kinderen met dat materiaal aan de slag gingen. Maar deze werkwijze kostte mij alsnog veel tijd en het bracht organisatorisch ook problemen met zich mee. De kinderen konden soms niet verder omdat iedereen hetzelfde materiaal moest uitvoeren, waarvan er maar één aanwezig was in de klas. Ik moest mijn aanpak herzien.

Vervolgens besloot ik een foto van een kast op de weektaak te zetten. Kinderen konden dan zelf kiezen welk materiaal uit de kast ze wilden doen. Mijn verwachting was dat kinderen zelf zouden kunnen inschatten wat ze al zouden kunnen en wat ze willen leren. Dit bleek iets te veel gevraagd. Ik merkte dat kinderen steeds hetzelfde, bekende materiaal pakten. De kasten stonden vol, de dozen waren dicht en lastig te pakken wat regelmatig nog voor chaos zorgde.

Bij een workshop tijdens een inspiratiedag van Kleuteruniversiteit werden mijn ogen geopend over de inrichting van mijn kasten. Ik koos ervoor om flink te gaan ruimen. In de kringloopwinkel zocht ik naar manden en dienbladen. Die materialen staan open in de kast, waardoor het uitnodigend is, gemakkelijk te pakken en ook weer net zo gemakkelijk is op te ruimen. Ook heb ik de hoeveelheid materialen in de kasten beperkt. Meer is niet noodzakelijk beter. De bedoeling is dat ik per week één of twee materialen omwissel en deze eerst kort in de kring bespreek om de mogelijkheden uit te leggen. Ik merkte direct verschil na deze herindeling. Plotseling pakten de kinderen materialen die al jaren in de kast stonden, maar waar ze nooit mee speelden. Wel merkte ik nog steeds dat ze soms de makkelijke materialen pakten en de moeilijkere werkjes lieten staan. Weer dacht ik na over een mogelijke oplossing voor dát probleem.

Ik heb de kasten nu ingedeeld met drie of vier planken. Iedere bovenste plank is een ster, hoe lager de plank hoe meer sterren en dat vertelt iets over de moeilijkheid van het materiaal. Zo kan ik ook op de weektaak aangeven welk materiaal ze moeten pakken. Hierdoor geef ik ze nog steeds de mogelijkheid voor een vrije keuze met enige sturing.
Ook in groep 3 werken we met een weektaak. Deze groep heeft een aantal vaste materialen per dag, en per week een aantal zelf in te plannen materialen. Zo zit er een doorgaande leerlijn in de weektaak door de hele school. Er is voor de kinderen op de weektaak de mogelijkheid om aan te geven hoe ze het werken vonden gaan. Dit systeem wil ik nog wel aanpassen en veranderen want ik merk dat kinderen zonder nadenken gewoon de blije smiley kleuren.

Al sinds 2016 bied ik de weektaak aan bij ‘mijn’ kleuters en het ontwikkelt zich ieder jaar weer een stapje. Ik vind het uitdagend om het steeds nieuwe dingen uit te proberen en te ontdekken om het steeds een stukje beter te maken!

Ik heb je in deze blog een aantal voorbeelden gegeven van keuzes die je kunt maken als je wilt werken met een weektaak. Hopelijk word jij net zo enthousiast over het werken met de weektaak of misschien werk je al met een weektaak. Dan ben ik benieuwd naar jouw manier. We kunnen een hoop van elkaar leren! Je kunt jouw ervaringen met mij delen in de Facebook groep Vrienden van Kleuteruniversiteit.